Δείτε παρακάτω μια μικρή συλλογή με παραδοσιακά Καστοριανά κάλαντα:
Κάλαντα Δυτικής Μακεδονίας
«Χριστούγεννα, Πρωτούγιννα, τώρα Χριστός γιννιέτι γιννιέτι
κι βαφτίζιτι στους ουρανούς απάνου.
Όλοι οι αγγέλοι χαίρουντι κι όλοι δοξολογιούντε
κι τα δαιμόνια σκάζουντε, τα σίδερα ταράζουν.
Σι τουτ΄ το σπίτι που ΄ρθαμι,
μι μάρμαρου στρωμένο,
εδώ ‘χουν κόρη για παντρειά,
κόρη για αρρεβώνα.
Της τάζουν γιο του βασιλιά,
της τάζουν γιο του ρήγα
δε θέλει γιο του βασιλιά,
δεν θέλει γιο του ρήγα.
Μον θέλει τα’ αρχοντόπουλο,
που πιρπατεί καβάλα.
Σι τουτ’ το σπίτι που ΄ρθαμι
πέτρα να μην ραγίσει
κι ου νοικοκύρης του σπιτιού
χρόνους πολλούς να ζήσει».
Κάλαντα Χριστουγέννων Καστοριάς
Αφέντη μου στο σπίτι σου χρυσή καντήλα φέγγει.
Φέγγει τους ξένους να οδηγούν τους ξένους να αγκαλιάζουν.
Κυρά μ’ κυρά μ’ κι αρχόντισσα κι αρχοντοπαραδειγμένη.
Σε κάλεσαν οι αρχόντισσες στην εκκλησιά να πάεις.
Ο αφέντης μας είναι καλός στον κόσμο ξακουσμένος.
Ας είναι πολλά τα έτη του, καλά κι ευτυχισμένα
Ας είναι πολλά τα έτη του, καλά κι ευτυχισμένα.
Του μικρότερου παιδιού…
“Ένα μικρό μικρούτσικο
σπυρί μαργαριτάρι
για πλένετο, για λούσετο,
για το σχολειό να πάει
κι ο δάσκαλος το καρτερί
με τη χρυσή του βέργα
Αμπρέ παιδί καλό παιδί
πούνε τα γράμματά σου;
τα γράμματά μου στο σχολειό
κι ο νους μου στην αγάπη
κι ο νους μου παραπάρθηκε
και πάει στις μαυρομάτες”
Της οικοδέσποινας…
“Είπαμε στον αφέντη μας να πούμε
και στην κυρά μας
Κυράμ κυράμ κι αρχόντισσα
κι αρχοντοπαραδειγμένη
σε κάλεσαν οι αρχόντισσες
στην εκκλησιά να πάνεις
Κι ώσπου να πας κι ώσπου να ‘ρθείς
και πίσω να γυρίσεις
οι στράτες ρόδα γιόμισαν
τα μονοπάτια μόσχον.
Αρχός με την αρχόντισσα
στη σκάλα π’ ανεβαίνει
στα γόνατά του την κρατεί
στα μάτια την κοιτάζει
στα μάτια στα ματόφυλλα
και στα καμαροφρύδια
Σήκου κυρά μου κι άλλαξε
σήκου και αρματώσου
νίψου με το ροδόσταμο
και πλύσου με το γάλα
βάλε τον ήλιο πρόσωπο
και το φεγγάρι στήθη
και τον γαλάζιο αυγερινό
στο χέρι δακτυλίδι”
Του μορφωμένου…
“Γραμματικός και λειτουργός
και ψάλτης κι αναγνώστης
έχει τον ουρανό χαρτί
τη θάλασσα μελάνι
και το μικρό το δάκτυλο
κοντύλι για να γράφει.
Εσείστηκε το δάκτυλο
και χύθηκε η μελάνη
και λέρωσε τα ρούχα του
τα’ χια και τα γαλάζια
και έβαλε και φώναξε
σε τρεις μεριές στο Κάστρο
μπρε στο Ντουλτσό, μπρε στο Τσαρσί,
μπρε στην μεγάλη πόρτα
– Ποιος είναι άξιος και βουργός
τα ρούχα να μου πλύνει;
Μια κόρη απολογήθηκε από ψηλό παλάτι
– Εγώ ‘μαι άξια και βουργή
τα ρούχα σου να πλύνω”
Του ξενιτεμένου…
“Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο
η ξενιτιά σε χαίρεται
κι εγώ ‘χω τον καημό σου
Να στείλω μήλο σέπεται,
κυδώνι μαραγκιάζει
Να στείλω και το δάκρυ μου
δεμένο με μαντήλι
Το δάκρυ μου ‘ναι καφτερό
και καίει το μαντήλι”
Του Μητροπολίτη…
“Αραδιαστήτε μπρε παιδιά
με τάξη να σταθούμε
εις τον Καλόν μας Δέσποτα
εγκώμια να πούμε
στον μέγα Ιεράρχη μας
που είναι προικισμένος
με κρίση με χαρίσματα
ωραία στολισμένος.
Καλέ Παναγιώτατε
Χρυσέ μας Ποιμενάρχα
καλές γιορτές καλή χρονιά
καλέ μας Ιεράρχα
πολλά τα έτη Δέσποτα
να είναι ευτυχισμένα
μαζί να τα περάσουμε
καλά κι αγαπήμένα
Της ανύπαντρης κόρης…
“Εδώσουν κόρη έμορφη
πανέργου θυγατέρα
την προξενούν για βασιλιά,
την προξενούν για Ρήγα
Δεν θέλει γιον του βασιλιά,
δεν θέλει γιο του Ρήγα
μον θέλει γιον του Καπετάν,
πώσει πολύ βλισίδα
Έχει αμπέλια δώδεκα,
χωράφια δεκαπέντε
έχει και μύλους δεκαουχτώ
μ’ όλους τους μυλονάδες”
Καστοριανά Κόλιεντα
Αραδιαστείτε έμπρεπα όλοι με την αράδα
Να πούμε τραγούδια ευγενικά ν΄αρέσουν τ’ αφεντικό μας.
Αφέντης μας είναι καλός, στον κόσμο παραδειγμένος
Και μεσ’ στη μέση του μαχαλά στύλος μαλαματένιος.
Είπαμε στον αφέντη μας, ας πούμε και στη κυρά μας:
Κυράμ Κυράμ κι αρχόντισσα κι αρχοντοπαραδειγμένη
Σε κάλεσαν οι αρχόντισσες στην εκκλησιά να πάνεις.
Κι ώσπου να πας κι ώσπου να ‘ρθεις κι οπίσω να γυρίσεις
Οι στράτες ρόδα γιόμισαν, τα μονοπάτια μόσχο.
Εδώ ‘χουν κόρη έμορφη, πανέργου θυγατέρα
Την προξενούν γυιο βασιλιά, την προξενούν γυιο Ρήγα
Δεν θέλει γυιο του Βασιλιά, δεν θέλει γυιο του Ρήγα.
Γραμματικός και λειτουργός και ψάλτης κι αναγνώστης
Έχει τον ουρανό χαρτί, τη θάλασσα μελάνι
Και το μικρό το δάκτυλο κονδύλι για να γράφει.
Ένα μικρό μικρούτσικο σπυρί μαργαριτάρι
Για πλένε το, για λούζε το, εις το σχολειό να πάνει
Κι ο δάσκαλος το καρτερεί με την χρυσή την βέργα.
Βάλε κρασί στο μαστραπά. Πισιάδες στην απλάδα,
Να πούμε τραγούδια έμπρεπα ν’ αρέσουν τ’ αφεντικό μας.
Μόνο εάν το σπίτι έχει κάποιο μέλος στο εξωτερικό:
Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο
Η ξενιτιά σε χαίρεται κι εγώ ‘χω τον καημό σου.
Χωρίς μελωδία, φωναχτά:
Κάστανα καλά καρύδια, ρίξτε απ’ τα παραθύρια.
Μπαϊντός Κυρά το δώρο.
.jpg)
