Τον δρόμο της αξιοποίησης και της ανάδειξης του μνημείου

Η πρόταση του έργου έγινε από την της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καστοριάς και εγκρίθηκε ομόφωνα από το Περιφερειακό συμβούλιο Δυτ. Μακεδονίας, η σχετική εισήγηση του Αντιπεριφερειάρχη Καστοριάς Δημήτρη Σαββόπουλου.

Ο προϋπολογισμός του έργου «Ευπρεπισμός περιβάλλοντα χώρου, βελτίωση προσβασιμότητας και αντιπλημμυρική προστασία του Ιερού Ναού Αγίου Ζαχαρία Γράμμου στην Π.Ε. Καστοριάς», ανέρχεται στο ποσό των 436.480,00 € και θα χρηματοδοτηθεί από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020.

«Η παρέμβαση αφορά στην ανάδειξη και προστασία ενός σημαντικού πολιτισμικού θρησκευτικού μνημείου της Δυτικής Μακεδονίας και εντάσσεται στο ολοκληρωμένο σχέδιο της Περιφέρειας για την τόνωση του θρησκευτικού τουρισμού σε συνέργεια με το φυσικό περιβάλλον», επισήμανε ο Αντιπεριφερειάρχης Καστοριάς Δημήτρη Σαββόπουλος και πρόσθεσε : 

« Το μνημείο αποτελεί σταθμό στην περιήγηση των επισκεπτών στον ορεινό όγκο του Γράμμου σε μία διαδρομή που περιλαμβάνει τον ιστορικό οικισμό του Γράμμου, περιοχές απαράμιλλου φυσικού κάλλους (Λίμνες Αρρένες, Λίμνη Γκιστόβα), το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης και  την Μονή της Τσούκας που τώρα αναδεικνύεται με τις παρεμβάσεις που ήδη υλοποιούνται».

Τέλος, ο κ. Σαββόπουλος υποστήριξε  ότι «Η ανάδειξη και αξιοποίηση των θρησκευτικών μας μνημείων, αποτελεί προτεραιότητα της Περιφερειακής Αρχής και μια από τις πολιτικές που θα παρέχουν στοχευμένη στήριξη στην ολοκληρωμένη τουριστική ανάπτυξη της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας».

Η ιστορία της Μονής Αγ. Ζαχαρία Γράμμου

Μεταβυζαντινό μοναστήρι που χτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα στο Δήμο Νεστορίου στην περιοχή του Γράμμου (υψόμετρο 1.200 μ.) και δίπλα στις αρχές του ποταμού Αλιάκμονα, ενώ απέχει  40 χιλ. από την πόλη της Καστοριάς.

Μετά την καταστροφή του Λινοτοπίου το 1769 κατά τα Ορλωφικά από τους Τουρκοαλβανούς, εγκαταστάθηκε εκεί μουσουλμανικός πληθυσμός που μετέτρεψε την εκκλησία σε τζαμί. 

Αργότερα ο ναός μετατράπηκε σε έναν αχυρώνα. Μετά την ενσωμάτωση και αυτής της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1913 έγιναν προσπάθειες συντήρησης και ανακατασκευής της.

Από το μοναστήρι σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό (ο κεντρικός ναός δηλαδή) και κάποια σκόρπια ερείπια από τα κελιά των μοναχών. Ο ναός είναι χτισμένος σχεδόν εξ ολοκλήρου από πέτρα εκτός από τον τρούλο που έχει επένδυση και από κεραμίδι.

Εξωτερικά διατηρείται σε μάλλον καλή κατάσταση, στο εσωτερικό του όμως είναι εμφανή τα σημάδια από πυρκαγιά που κατέστρεψε σημαντικά τμήματα των τοιχογραφιών.

Οι τοιχογραφίες, δείγμα υψηλής τέχνης των αγιογράφων της εποχής, ανάγονται στον 17ο αιώνα και πολλές από αυτές έχουν ανάγλυφες παραστάσεις κάτι που δεν συναντάμε σε πολλούς ναούς.

Ο Άγιος Ζαχαρίας είναι ένα από τα παλιότερα μοναστήρια της Καστοριάς κι ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία του νομού.